Saopštenje povodom pravilnika za manifestacije od značaja za kulturu grada Beograda

Na sednici gradskog parlamenta 21. februara 2023. godine, između ostalog, usvajen je novi pravilnik za manifestacije od značaja za kulturu grada Beograda. Pravilnikom se usklađuje rad manifestacija sa Odlukom iz 2021. godine koja predviđa i poziciju selektora, pored do sada već postojećih odbora i umetničkih direktora manifestacija. Ipak, priroda i struktura manifestacija, kao i apsolutna politička dominacija  gradske uprave i Sekretarijata za kulturu u domenu donošenja odluka ostaje u potpunosti nepromenjena. Dakle, gradska uprava tj. koalicija na vlasti, jedina se pita oko postavljanja i imenovanja svih tela i pozicija koje treba da budu odgovorne za realizaciju gradskih manifestacija, kao što su Bitef, Fest, Oktobarski salon, Bemus, Belef i druge. Pored imenovanja, gradska vlast odobrava program i budžet manifestacije i to najkasnije 60 dana pre početka manifestacije, iako su tela odgovorna za program (odbor, umetnički direktor i selektor) dužni da dostave predlog programa i budžet do juna tekuće godine za program koji se realizuje naredne godine. Ovakva pozicija kontrole onemogućava i ugrožava rad i program manifestacija od značaja za kulturu grada Beograda. 

Apsolutna dominacija i kontrola partijskih struktura na vlasti i apsolutna isključenost struke i stručnih tela u pitanjima javnih gradskih budžeta za kulturu, javnih gradskih institucija i infrastrukture grada Beograda, te javnih manifestacija od značaja za kulturu grada Beograda dovodi do sistemskog urušavanja čitavog polja kulture u gradu Beogradu.

U okviru programa prošlogodišnjeg Oktobarskog salona održan je niz stručnih skupova kojima je pokrenut stručni dijalog na temu budućnosti i prirode manifestacije kakva je Oktobarski salon. Jedan od takvih skupova organizovalo je i Međunarodno udruženje likovnih kritičara AICA – sekcija Srbije. Predstavnici grada Beograda i Sekretarijata za kulturu kao nadležne institucije nisu se odazvali pozivu nijednom. Iz novog pravilnika jasno je da nisu konsultovali zaključke struke i pored niza dopisa koji su upućeni na adresu Sekretarijata za kulturu. Gospođa Nataša Mihailović Vacić, sekretarka za kulturu grada Beograda, umesto da sama inicira konsultativne procese sa akterima u kulturi po pitanju kulturnih potreba, problema i potencijala u oblasti kulture na nivou grada Beograda, uporno se ne odaziva na pozive struke na dijalog. Asocijacija Nezavisna kulturna scena Srbije već duži niz godina sprovodi analizu trošenja javnih sredstava na konkursima i na republičkom nivou i na nivou grada Beograda, a česte nepravilnosti, zloupotrebe i nedostatak transparentnosti na koje ove analize ukazuju, posebno u radu komisija Sekretarijata za kulturu grada Beograda, nailaze na institucionalni muk i ignorisanje.

Umetnici, umetnice, radnici i radnice u kulturi sa statusom samostalnih umetnika, samostalnih stručnjaka u kulturi ili pak bez ikakvog statusa, kao i umetnička udruženja, kolektivi, ali i reprezentativna udruženja, koji svi proizvode kulturni sadržaj i čine sastavni deo kulturnog života grada Beograda, u potpunosti su izostavljeni iz svih procesa odlučivanja o javnim resursima za kulturu grada Beograda, a u ekonomskom i socijalnom smislu su strukturalno nezaštićeni, obespravljeni i svedeni na najamnu radnu snagu bez ikakvih radnih prava. Socijalna davanja za umetnice i umetnike sa statusom samostalnih umetnika sveli su profesionalni umetnički rad na nivo nekvalifikovanog rada i minimalnih socijalnih osiguranja, koje pak lokalne samouprave često ne uplaćuju redovno, te dolazi do gomilanja dugova na teret samostalnih umetnika.

Ovakva politika gradskih institucija i odgovornih tela ugrožava rad ne samo na nezavisnoj sceni, već i u samim institucijama kulture koje nekompetentnim odlukama (uključujući i Zavod za zaštitu spomenika kulture) urušavaju i ono malo javnih resursa koje kao grad imamo na raspolaganju, a koje bi trebalo da budu dostupne svim akterima u kulturi. Naše koleginice i kolege zaposleni u gradskim institucijama kulture već nemaju adekvatne uslove za rad, stalne partijske manipulacije ugrožavaju stručno sprovođenje programa, razvoj institucija i uspostavljanje saradnje nezavisnog sektora i javnih institucija.

Zbog svega navedenog pozivamo gradske vlasti i Sekretarijat za kulturu na odgovornost!

• Zahtevamo vraćanje Pravilnika i odluka o javnim manifestacijama od značaja za kulturu grada Beograda u javnu raspravu, uz učešće svih relevantnih aktera, uključujući i predstavnike nezavisnih stručnih udruženja. 
• Zahtevamo da se kreira mehanizam učešća predstavnika nezavisnih stručnih udruženja u svim upravnim telima i strukturama javnih gradskih manifestacija i gradskih institucija kulture (odborima manifestacija, upravnim odborima institucija i u drugim relevantnim telima) kako bi se sprečila kontrola i dominacija partijskih interesa nasuprot društvenom interesu razvoja kulture grada Beograda. 

Javni budžet i javne institucije grada Beograda su javne i njima treba da se upravlja transparentno, uz učešće svih aktera u kulturi i zainteresovanih građana. 

Za dostojanstven rad u kulturi svim umetnicama i umetnicima, svim radnicima i radnicama u kulturi i na nezavisnoj sceni, ali i u javnim institucijama!

UO Asocijacije Nezavisna kulturna scena Srbije,

UO Međunarodnog udruženja likovnih kritičara AICA – Sekcija Srbija,

Stanica – Servis za savremeni ples